گَچ کلسیم سولفات آبدار طبیعی یا غیرطبیعی است. گچ از مصالح ساختمانی پر مصرف است که به منظور پوشش دیوار و سقف و قالب بندی المان های دکوراتیو مورد استفاده قرار می گیرد. گچ ساختمانی از سنگ گچ موجود در طبیعت بدست می آید. سنگ گچ دارای بافت بلوری بوده و از لایه های ضخیم تشکیل شده که پس از استخراج و فرآوری به پودر گچ ساختمانی تبدیل می شود. این سنگ بعد از آنکه توسط دستگاه ها و ماشین آلات سنگ شکن از زمین استخراج شد به کوره منتقل می گردد و در درجه حرارت ۱۸۰ سانتی گراد حرارت داده می شود. این حرارت تبلور سنگ گچ را از بین می برد و آب آن را تبخیر می کند، در نتیجه پودر گچ مورد نیاز امور ساختمانی از این طریق فراهم می گردد. گچ ساختمانی از سنگ گچ خالص بدست می آید و در پروسه تولید آن هیچ مواد افزودنی به آن اضافه نمی شود.
گچ در معماری ایران
یکی از کاربردهای ویژهٔ گچ، ان کردن دیوارها و آراستن سطوح داخلی ساختمان هاست و با استفاده از هنر گچبری به آن زیبایی می‌بخشند. از میان نمونه‌های به جا مانده می‌توان به گچبری، چفت‌گیری و ابزار زنی طاقچه بازمانده از کاخ بیشابور نام برد. پس از ظهور اسلام نیز از هنر گچبری در بناها استفاده می‌شده‌است، ولی این هنر به دلیل حرمت پیکره‌سازی در قالب نقوش برجسته از گل و گیاه و نیز انواع طرح‌های اسلیمی و بندهای ختایی و حط‌های مختلف تجلی یافت. از نمونه‌های به جا می‌توان به مسجد فریومد در سبزه وار اشاره کرد.
علاوه بر این ها ، گچ خواص مختلفی دارد که اغلب استفاده از گچ را به عنوان یک مصالح ساختمانی توصیه می نمایند . در بخش زیر سعی می کنیم که برخی از خواص و ویژگی های این مصالح ساختمانی را برایتان ذکر نماییم :
مزیت های گچ:
زودگیری : گچ نسبت به مصالح ساختمانی دیگر مانند سیمان و امثالهم بسیار زودگیرتر می باشد و همان طور که ذکر کردیم برای تثبیت اولیه از آن استفاده می شود . به عنوان مثال ، در سقف طاق ضربی که استادکار می خواهد ، آجرها را کنار هم نگاه دارد ، از این ویژگی استفاده کرده و دوغاب گچ را بر روی آن می ریزد. گیرش این دوغاب گچ در مدت زمانی مختصر ، سبب می شود که آجرها در کنار یکدیگر تثبیت شوند.
قابلیت حجیم شدن : شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که گچ در هنگام گیرش ، افزایش حجم پیدا می می کند ، اگر چه این افزایش حجم حداکثر به یک درصد محدود می شود ، اما خاصیت فوق العاده ای که دارد این است که این افزایش حجم ناچیز باعث می شود که کلیه منافذ و خلل و فرج که در سطوح گچی قرار دارند ، پر شوند و گچ حالت کاملا یکپارچه به خود بگیرد. این ویژگی از لحاظ بهداشتی بسیار فوق العاده است ، چرا که بسیاری از جانوران ریز نمی توانند دیوارهای گچی نفوذ نمایند.
مقاومت گچ در برابر آتش سوزی : از جمله دیگر مزایای گچ این است که این ماده در مقابل سوانج آتش سوزی مقاومت کرده و می تواند به عنوان یک لایه عایق در برابر فولاد عمل نماید. (چرا که فولاد در مقابل آتش سوزی بسیار ضعیف بوده و از این رو آتش سوزی را نقطه ضعف ساختمان های فولادی می شمارند. ) علت این پدیده آن است که گچ در ساختار شیمیایی خود دو مولکول آب دارد . در هنگام آتش سوزی این مولکولها جدا شده و می تواند به عنوان یک لایه نازک آب در برابر آتش قرار گیرد و تا چند ساعت در مقابل آتش سوزی مقاومت کند.
